Ayan; İslâmî bir yönetimde şûrâ, biat ve Allah’ın hükümlerinin hâkimiyeti ana temeldir.
Emrullah Ayan, İLKAV Cuma Konferansında, “Devlet Nedir Ne Değildir” konulu bir sunum yaptı.
Ayan, önce devlet kavramının sözlük anlamını verdi, ardından kavramın Kur’an’daki kullanım şekillerinden örneklerle sözlük anlamını izah etti.
Sonrasında şu konulara değindi: – Bugün “devlet” deyince, manevî bir kişiliği, anayasal bir düzeni olan, egemenlik sahibi, sınırları belli bir ülke üzerinde kurulu, bir hükûmete ve ortak kanunlara sahip teşkilat (örgüt) akla gelmektedir. – Kur’an, çok açık şekilde devletten, devletin yapısından bahsetmez. Böyle bir şey zaten Kur’an’ın konusu değildir. Çünkü Kur’an bir hidayet rehberidir ve insanlara Allah’a kulluk yapılacağının, dünya hayatının nasıl yaşanacağının, hangi ilkelere uyacaklarının genel hatlarını gösterir. Ancak Kur’an; yönetimden, âdil yöneticilere itaatten, mü’minlere iktidar verilmesinden, yönetici rasullerden, saltanattaki kralların azgınlıklarından, Allah’ın indirdiği ile hükmedilmesinden, suçluların cezalandırılmasından, adaletle hüküm verilmesinden sık sık bahseder. – Devlet anlayışı ve devletin örgütlenişi tarih boyunca bir gelişme göstermiştir. Ancak, yönetim, kanun, hukuk, hâkimiyet, hükümranlık ve benzeri şeyler hep devletle beraber düşünülmüş şeylerdir. – İnsanı başıboş bırakmayan Rabbimiz, onlara elçiler gönderip dünya hayatlarını nasıl yaşayacaklarını bildirmiş, uymaları gereken kurallar ve hukuku da onlara haber vermiştir. Peygamberimiz (S) Medine’ye hicret ettikten sonra İslâmî yönetimin genel esaslarını bizzat kendisi uygulayarak göstermiştir. O, vahiy doğrultusunda insanların davalarına bakıyor, suçları önlemek için tedbir alıyor, gerekirse suçluların cezalarını veriyor, saldırgan düşmana karşı ordu çıkarıp savaşıyor, kimileriyle barış imzalıyor, çeşitli ülke yöneticilerine elçiler gönderiyor, onlardan gelen elçileri kabul ediyordu. Allah’ın hükümlerini yerli yerinde uyguluyor, ticaret emniyetini sağlıyor ve gerekirse denetliyor, insanların eğitimleri için kurumlar tesis ediyor, emirler veriyor, diplomatik ilişkiler kuruyordu. Şüphesiz tüm bunlar bugün “devlet” denilen örgütün yaptıkları idi ve o günün şartlarına uygundu. Peygamberimiz (S) dikkat edilirse mescidde namaz kıldırıp insanları irşad etmekle kalmamış, toplumun tüm sorunlarıyla ilgilenmiş, mü’minler topluluğunu sevk ve idare etmişti. O, ibadet, vaaz ve irşad işlerini kendine, yönetim ve hükümranlık işlerini başkalarına bırakmadı. Böyle bir şey İslâm’ın ilkelerine ters olurdu. – İslâmî bir yönetim biçiminde şûrâ, biat ve Allah’ın hükümlerinin hâkimiyeti ana temeldir. Biat sıradan bir oy vermek değil, Allah adına bir yöneticiye, o yönetici Allah’ın emrine uyduğu müddetçe bir bağlılık ve itaat sözüdür. Bu söz içinde itaat, mü’min olarak kamu alanındaki görevleri yerine getirme, yöneticiye hayırlı işlerde yardımcı olma, hem de kendilerine yönetim emaneti verilenleri denetleme görevi ve anlayışı da vardır. – İslâmî devlet bir amaç değil, İslâm’ı daha iyi yaşamak, sahiplerine haklarını ulaştırmak, dünya işlerini düzene koymak ve suçları önlemek için bir araçtır. Kimilerine göre devlet en son güç ve hâkimiyet makamıdır. Onun gücünün üstünde güç yoktur. Koyduğu tüm ilkeler ve kanunlar tartışmasız doğrudur ve itaat edilmesi gerekir. Böyleleri devleti en son güç makamı olarak tanıyarak, onu hak etmediği bir yere koymakta ve onu âdeta bir ilah haline getirmektedirler. İslâmî devlette, hâkimiyet; yani en son egemenlik Allah’a aittir. Bunun anlamı şudur: Mülk Allah’ındır. Yerde ve gökte olan canlı ve cansız tüm varlıklar O’nundur. İnsanlara din ve şeriat koyma, onlar hakkında hükümler, ölçüler ve ilkeler gönderme hakkı Allah’ındır. O, âlemlerin Rabbidir, her şeyi bilir ve her şeye hâkimdir. İnsanlara düşen, Allah’ın gönderdiği hükümleri kabul edip uygulamak ve böylece kulluk görevlerini yerine getirmektir.
